Bijzondere appartementen
VvE Magazine besteedt aandacht aan bijzondere appartementengebouwen. In de derde aflevering van deze serie aandacht voor de voormalige watertoren Aquastate aan de Groningerstraatweg in Leeuwarden. Dit artikel is gemaakt aan de hand van een gesprek in 2003 met de toenmalige voorzitter, Johan van der Galiën.
Bij de bouw in 1925 stond de watertoren net buiten de stad. Inmiddels is Aquastate van alle kanten omringd door naoorlogse wijken. De 35 meter hoge, achtkantige bakstenen toren in de stijl van de Amsterdamse School valt in het straatbeeld niet echt op.
De tuin is sober aangelegd. Die blijkt in eigendom en beheer te zijn van de gemeente. Het voordeel daarvan is dat de bewoners er geen kosten aan hebben, het nadeel dat zij er geen zeggenschap over hebben.
Wie bij de videofoon aanbelt en binnen mag komen, betreedt een ruime representatieve hal. De vloer is belegd met vierkante antracietkleurige vloertegels. De wanden zijn van rode baksteen. Tegen de muur staat een bank met een modern schilderij erboven. Grote metalen potten met enorme varens doen de bezoeker even twijfelen of hij een kantoor- of een woongebouw heeft betreden.
Geen reclame
Op de begane grond is - behalve de entreehal, een gezamenlijke, vrij kleine fietsenberging en een 
dienstenruimte - een praktijk gevestigd. Daar werkt een aantal paramedici. De VvE heeft besloten dat er geen reclame of andere aanduiding in of aan het pand mag zijn, dan alleen het trefwoord 'Praktijk' bij de buitenbel/videofoon.
De lift, die bij binnenkomst in de hal aan het oog is onttrokken, heeft een niet eerder geziene bediening. Op de rechter zijwand zit een groot, modern, touchscreen toetsenbord. Maar wat de bezoeker ook probeert, de lift blijft waar hij is. Hij moet niet het touchscreen aanraken, maar nogmaals aanbellen bij de relatief kleine videofoon op de achterwand naast de spiegel. De bewoner ziet wie er in de lift staat en stuurt de lift naar 'zijn' etage. Het touchscreen toetsenbord fungeert als huissleutel voor de bewoners, legt VvE-voorzitter Johan van de Galiën uit. Iedere bewoner heeft een code waarmee hij de lift naar zijn etage kan sturen.
Sleutels
Uit de lift stapt de bezoeker direct de woning binnen. In Aquastate bevat elke etage slechts één appartement. Vanaf de brandtrap kun je, vanwege het risico van diefstal, geen appartement binnenkomen. Aan de binnenzijde zijn de deuren met een draaiknop op slot gedaan. De Leeuwarder brandweer heeft een set sleutels om zich in noodgevallen vanuit het trappenhuis toegang te verschaffen tot alle appartementen. Mocht er ooit brand uitbreken, dan moeten de spuitgasten dus niet vergeten met deze sleutels uit te rukken. Anders moet het bluswerk beginnen met het intrappen van de branddeur.
Globaal
De ruimte in de appartementen is indrukwekkend. De kleinste - op de eerste vijf etages - zijn 172 vierkante meter. De ap
partementen van de verdiepingen zes tot en met acht zijn 185 vierkante meter groot. Ter
hoogte van deze etages was oorspronkelijk het bassin van waaruit men in Leeuwarden op natuurlijke wijze druk op de waterleiding hield. Het topappartement - dat er pas bij de herbestemming op is gebouwd - meet dankzij een dakopbouw 270 vierkante meter. Daar, op 35 meter hoogte kan de bewoner genieten van een dakterras. De andere bewoners hebben een inpandig balkon. Dankzij de extra etage met dakopbouw is Aquastate nu tien meter hoger dan de oorspronkelijke watertoren.
Dikke kolommen
Wat direct opvalt, zijn de vier sfeervolle dikke, rechte kolommen. Ze zijn een meter bij een meter. Ze zijn zo dik omdat ze de eerste decennia van hun bestaan het enorme betonnen waterbassin in de toren hebben gedragen. Het bassin, waarvan de bodem op twintig meter hoogte was, kon 1015 kubieke meter, dus ruim een miljoen liter water bevatten. Daarmee kon de druk in de Leeuwarder waterleiding twee bar bedragen. In de appartementen brengen de dikke pilaren een natuurlijke scheiding aan in de grote binnenruimte.
Op de hogere verdiepingen zijn de pilaren smal. Daar dienen ze 'slechts' om de vloeren van de in 2002 aangebrachte woonverdiepingen te dragen. Het meest bijzondere van Aquastate is dat de bewoners naar alle kanten een wijds uitzicht hebben. Kom daar maar eens om in een 'gewone' flat. De toren heeft een omtrek van 56 meter. Het betonnen bassin is er bij de herbestemming van de toren uitgesloopt. Dat was een veel lastiger karwei dan de ontwikkelaar had voorzien. Als gevolg van deze en andere onvoorziene tegenslagen is de oplevering van de appartementen, die was voorzien in 2001, met een jaar vertraagd.
Zelf indeling maken
De liftschacht en de brandtrappen zijn in het hart van de toren aangebracht. Ze maken het vanzelfsprekend de ronde etage op te delen in twee helften: een woongedeelte en een slaapgedeelte. Iedere koper kon zelf een indeling maken. Van die mogelijkheid hebben de eigenaren uitbundig gebruik gemaakt. Vanwege de verticale leidingen zijn de badkamers, douches, toiletten en meterkasten wel recht boven elkaar. Iedere etage heeft twee toiletten. Eén in de badkamer en één afzonderlijk. Nergens is de indeling hetzelfde, maar ook niet het materiaalgebruik. Het minimaal aantal slaapkamers van de etages is twee, het maximum vier.
Gelet op de hoofdstructuur is de toren achtkantig. Maar de acht kanten zijn vanaf de bouw afgewisseld met kleinere terugspringende van ramen voorziene vlakken. Maar de ramen werden vroeger zo vaak ingegooid, dat deze vlakken later met spuitbeton zijn dichtgemaakt. Nu zitten er weer - veel grotere - ramen in, voorzien van onderhoudsarme kunststof kozijnen en getint glas.
De kopers van de etages konden destijds kiezen: gebruikmaken van de gezamenlijke schotelantenne of aansluiting op de kabel. Wie voor de schotel heeft gekozen heeft destijds extra betaald voor de installatie, maar daar staat tegenover dat zij nu voor slechts drie euro per aansluiting per maand een uitgebreid pakket televisiekanalen kunnen ontvangen. De bewoners maken gebruik van een gezamenlijk e-mailaccount dat - hoe kan het anders - eindigt op: @aquastate.nl. Achter de toren zijn in een halve cirkel rond de toren acht garages gebouwd. Eén eigenaar-bewoner beschikt in plaats van een garage over een berging en een 
'eigen' parkeerplaats naast de toren.
Het unieke karakter van het gebouw en de forse ruimte hebben de kopers destijds naar deze appartementen in de, zeker voor Friese begrippen, hogere prijsklasse getrokken. Ze leven in harmonie met elkaar en overlopen elkaar niet. In Aquastate wonen geen kinderen, maar desondanks is het zeker geen seniorencomplex. De bewoners hebben de gezamenlijke taken onderling verdeeld. Ze hebben een Kunst Advies Commissie en een huishoudelijke commissie. Er is ook een vlaggencommissie die in de tuin de vlag hijst op dagen die de vereniging van eigenaren tijdens de jaarvergadering heeft vastgesteld. Dan is een onderhoudscommissie en natuurlijk het dagelijks bestuur van de VvE.
Negen gangen
De eigenaar-bewoners betalen op tijd hun contributie aan de VvE en dragen allemaal hun steentje bij. Niemand onttrekt zich aan de gezamenlijke taken. De VvE draait dus prima. De leden van de 
schoonmaakcommissie reinigen zelf de entreehal en de lift. Ze zien er kraakhelder uit. Eens per anderhalf jaar organiseren de bewoners in eigen huis een Aquastatediner dat niet toevallig uit negen gangen bestaat. De bewoners gaan van verdieping naar verdieping en op iedere etage staat een volgende gang van het diner klaar. Met kerst of met de jaarwisseling is er een borrel in de hal, waar dan traditioneel een grote kerstboom staat. Van de tuin maken de bewoners geen gebruik. In plaats daarvan zijn er in Leeuwarden op loopafstand voldoende leuke terrassen, vinden ze.